چەندین هۆکاری سەرەکی دەتوانن کاریگەرییەکی بەرچاویان لەسەر دابینکردنی نەوتی جیهانی هەبێت. ڕووخانی ڕژێمی بەشار ئەسەد لە سوریا و گۆڕانی سیاسەتی دراوی چین وەک دەرفەتی زێڕین بۆ بازاڕی نەوت سەیر دەکرێت. لەلایەک بەرزبوونەوەی گرژییەکان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ڕەنگە مەترسی کەمی دابینکردن زیاد بکات و لەلایەکی دیکەشەوە ڕەنگە بوژانەوەی ئابووری چین خواست لەسەر وزە زیاد بکات.
بەڵام نرخی نەوتی خاوی وێست تەکساس ئینتەرمیدیت (WTI) و برێنت نەگەیشتە لوتکە، بە پێچەوانەی پێوەرەکانی S&P 500. پێدەچێت بازرگانان پێیان وایە بڕیاری ئیدارەی ترەمپ، سەرۆکی هەڵبژێردراوی ئەمریکا، بۆ زیادکردنی کونکردنی نەوت، دەتوانێت قەرەبووی ئەو کەمییانەی کە ئەگەری هەیە، قەرەبوو بکاتەوە.
بێگومان بەهۆی ئەوەی تێچووی بەرهەمهێنان نزیکەی ٦٤ دۆلارە بۆ هەر بەرمیلێک لە حەوزی پێرمیان، بەرهەمهێنەرانی ئەمریکی هیچ هاندەرێکیان نییە بۆ زیادکردنی بەرهەمهێنان. هەروەها ئەمە لەلایەن لیام مالۆن، سەرۆکی گەڕان و بەرهەمهێنانی کۆمپانیای ئێکسۆن پشتڕاستکرایەوە. کەواتە، بەڵێنەکانی ترەمپ بۆ “کونکردنی زیاتر” لەگەڵ واقیعە سەختەکانی بازاڕدا ناکۆکە.
ڕۆڵی ئۆپێک+ چییە؟
لەم دواییانەدا ئەندامانی ئۆپێک+ بڕیاریاندا پلانی زیادکردنی بەرهەمهێنانیان لەبری یەک مانگ سێ مانگ دوابخەن. بەڵام ئەم بڕیارە کاریگەرییەکی درێژخایەنی نەبووە. دابەزینی بەردەوامی پشکی بازاڕی ئۆپێک یەکێکە لە هۆکارە سەرەکییەکانی ئەم دۆخە. بۆ نمونە لە ساڵی 2016 ئۆپێک+ ڕۆژانە 34 ملیۆن بەرمیل بەرهەم هێنا، بەڵام ئێستا ئەم ڕێژەیە بۆ 27 ملیۆن بەرمیل دابەزیوە.
لە کاتێکدا ئۆپێک+ بەرهەمهێنان کەمدەکاتەوە، بەرهەمهێنەرانی ئەمریکی و وڵاتانی وەک بەرازیل و کەنەدا بە خێرایی بۆشاییەکە پڕدەکەنەوە. هەروەها ناکۆکی ناوخۆیی لەسەر کۆتایی بەرهەمهێنان مەترسی داڕمانی ئۆپێک+ زیاد دەکات.
بۆ نموونە ئەگەر ڕووسیا بەرهەمی نەوتی جیهانی دوو هێندە بکات، ڕەنگە سعودیە وەڵامی بداتەوە و توانای زیاتر لە بازاڕدا ئازاد بکات.
هۆکارەکانی پاڵپشتی نرخی نەوت
سزای توندتر لە دژی ڕوسیا و ئێران و پەرەسەندنی گرژییە جیۆپۆلەتیکییەکان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەو فاکتەرانەن کە تا ئێستا بازاڕ بە تەواوی فاکتەری نەکردووە. ئەم هۆکارانە دەتوانن کاریگەرییەکی بەرچاویان لەسەر دابینکردنی نەوتی جیهانی هەبێت.
جگە لەوەش پێشبینی دەکرێت تا ساڵی ٢٠٣٠ خواست لەسەر نەوتی جیهانی بگاتە ١٠٨ ملیۆن بەرمیل لە ڕۆژێکدا (+٤%)، ئەمەش بەهۆی گەشەی بەکاربردن لە چین (+٦% بۆ ١٧.٥ ملیۆن بەرمیل لە ڕۆژێکدا) و هیندستان (+٢٤% بۆ ٦.٥ ملیۆن بەرمیل بۆ هەر… ڕۆژێک).95 ملیۆن بەرمیل لە ڕۆژێکدا) دەبێتە شۆفێری سەرەکی.
بەڵام هێشتا ڕوون نییە کە ئایا ئەم هۆکارانە بە قازانجی بازاڕ کاردەکەن یان بە زیانی بازاڕ. تاکە شتێک کە ڕوونە ئەوەیە کە پێدەچێت ساڵی ٢٠٢٥ ساڵێکی زۆر ناجێگیر بێت بۆ بازاڕەکانی نەوت.
